امپراطوری بزرگ خزرها

امپراطوری بزرگ خزرها:

قوم باستانی خزرها، جز قبایل تورک تبار میباشند که در قرن دوم میلادی در تاریخ ظاهر شدند و در اواخر قرن 6 میلادی، امپراتوری تجاری تأسیس کردند و در قرن 7 به عنوان یک قدرت ظاهر شده و بعد به قدرت بزرگی تبدیل شدند.
محققان بسیاری در باره­ ی حکومت و تمدن خزرها به پژوهش پرداخته و نتایج خوبی بدست آورده اند اما جای تاسف است که در ایران، فقط به ترجمه ی آثاری چند اکتفا شده و تحقیق ارزشمندی صورت نگرفته است.
به همین خاطر نیز، نوشته ­های فارسی پر از تناقضات بسیار آشکار و متفاوت است. کسانی چون آرتور کسلر، دانلپ، پطروشفسکی، توین­بی و. به تاریخ تمدن و نقش آنان در تاریخ پرداخته و کتابهای سودمندی نوشته­ اند. از میان خود تورکان می­توان به تحقیقات ارزشمند پرفسور ابراهیم قفس ­اوغلو، اؤزدک، زکی ولیدی دوغان و. اشاره کرد. در ایران نیز اطلاعات جامع و مفیدی از طرف پرفسور زهتابی ارائه شده است.
در بررسی تاریخ، همواره از امپراتوری گؤگ تورک به عنوان نخستین سلسله ای نام برده می شود که با نام تورک حکومت کرده اند که آزربایجان و تمامی قفقاز را زیر سیطره ­ی خود داشته­ اند و تا شمال چین کشیده شده بودند.خزران نیز تحت فرمان خاقان های گؤگ توک در قفقاز تا آزربایجان و سواحل دریای خزر حکومت می­کرده ­اند. نام دریای خزر نیز برگرفته از نام این قبیله­ ی تورک است که تا امروز نیز ادامه دارد.
آنها بین قرون 7 تا 10 در استپ های بین دریای خزر و دریای سیاه حکومت می کردند.
قدرت نظامی آنها به قدری قوی بود که از ملتهای دیگر که تابع آنها نبودند خراج می‌گرفتند. حتی امپراتوری بیزانس و ایران نیز به دولت خزر خراج می‌دادند.
خزران امپراتوری توانمندی مستقر ساخته بودند که لرزه بر ارکان امپراتوری­های بزرگ زمان خود می­انداخت و نزدیک 30 حکومت از ملل مختلف را تحت سلطه ی خود داشتند.
خزرها در قرن 7 در برابر ایران با روم شرقی متحد شدند و تا اواسط قرن 8 میلادی با اعراب در جنگ بودند. آنها در قرن 8 تا 10 میلادی به توسعه خود ادامه دادند و امپراتوری شان به سمت غرب و کناره دریای سیاه گسترش یافت. خزرها بلغارهای ولگا و کریمه را شکست دادند،
قبایلی از اسلاوهای شرقی را مجبور به اطاعت کرد و با اعراب، ایرانیان و ارامنه جنگیدند. امپراتوری آنها از سواحل شمالی دریای سیاه و دریای خزر به اورال و به سمت غرب تا کیف ادامه داشت. در قرن دهم خزرها روابط دوستانه ای با امپراطوری بیزانس برقرار کردند. امپراتوری بیزانس سعی کرد از آنها در مبارزه علیه اعراب استفاده کند.
تشکیل یافتن خاقانی خزر در سواحل شمالغرب دریای خزر تصادفی نیست. دریای خزر در طول تاریخ توسط تورکها از اوغوزخان اسطوره گرفته تا بیگ‌های ساکا-قام‌أر (کیممئر)، ماننا و آلبان، خاقانی گؤک-تورک و خزر و امپراتوری چنگیزخان و امیر تیمور احاطه شده بود. تورک‌ها هزاران سال در کنار این دریا (دریاچه) زندگی کرده و دولت‌های قدرتمندی را به وجود آورده‌اند و نام این دریا در اصل از مردمانی که در سواحل آن زندگی میکرده‌اند گرفته شده است:

در مجموعه­ ی سرزمینهای امپراتوری خزران، مسجد و کنیسه و کلیسا در کنار یکدیگر برای اهل ادیان مختلف ساخته می­شد و اجباری در پیروی از دین و مذهب واحدی در کار نبوده است. در عین حال، یکی از دلایل اضمحلال امپراتوری خزران نیز شاید همین امر باشد و دوری آنان از یک عصبیت قومی – دینی سبب شده است که آثار کمتری از آنان باقی بماند.
در اثرهای تاریخی بیشتر در رابطه با دین خزرها نوشته شده است. در داخل جامعه‌ی خزر چهار نوع دین- تانریچیلیق (خداپرستی، یکتاپرستی)، مسیحیت، یهودی، اسلام اشاره شده که همیشه در کنار هم بدون مشکل زندگی کرده‌اند. دین اساسی تورکهای خزر تانری‌چیلیق بود. خاقان بزرگ هم رهبر معنوی جامعه حساب می‌شد. تغییر دین برای خاقان غیرممکن بود. اما در بعضی از مناطق، بیگ‌ها و خاقان‌بیگ در تغییر دین خود مختار بودند.
امنیت، آسایش، آزادی افراد تمامی ملل و کسبه و ادیان یکی از جنبه­ های مثبت خزران به شمار می­آید که در عین حال، بسیاری از ناراضیان کشورهای همسایه را نیز در خود جای می­داده است
دولت خزر در اواسط قرن دهم در حال سپری کردن سالهای آخر حکومتش بود. در یک طرف از سواحل دریای خزر در داخل جامعه‌ی تورک حاکمیت سلجوقی درحال شکل‌گیری بود و در طرف دیگر دولت خزر ت جنگی و دیپلماتیک با خلافت عربی نقش کمرنگی به خود گرفته بود. در شمال قدرت روس‌ها رو به افزایش بود و به حدود خزرها هجوم می‌کردند. از طرف شرق نیز طوایف کومان-قیپچاق در حال قدرت گیری بود. همچنین در داخل حاکمیت نیز اختلافات در حال تشدید بود که ضرباتی را وارد دولت می‌کرد.

شهر یئری با قدمت 9000 ساله در اردبیل

معرفی امپراطوری و دولت های ترک

کشورهای تحت سلطه تورکان در طول تاریخ